Umowa USA-Ukraina ws. złóż mineralnych: szczegóły, spory i perspektywy współpracy. Czy porozumienie obejmie gwarancje bezpieczeństwa? Termin podpisania i reakcja Rosji.
W ostatnich miesiącach relacje między prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim a amerykańskim przywódcą Donaldem Trumpem uległy znacznemu ochłodzeniu. Jednym z kluczowych punktów spornych jest planowana umowa dotycząca współpracy gospodarczej, w tym dostępu do ukraińskich złóż surowców mineralnych.
Według memorandum intencyjnego opublikowanego przez rząd Ukrainy 18 kwietnia, oba kraje zamierzają utworzyć fundusz inwestycyjny na rzecz odbudowy Ukrainy jako część szerszego partnerstwa gospodarczego. Dokument wskazuje, że strony dążą do finalizacji tekstu porozumienia do 26 kwietnia.
Jakie są główne założenia porozumienia? Opublikowane memorandum zawiera jedynie ogólne stwierdzenia, nie precyzując szczegółów dotyczących funkcjonowania funduszu ani nie wspominając wprost o surowcach mineralnych. Brakuje również zapowiedzi gwarancji bezpieczeństwa ze strony USA, na co naciskał Zełenski.
Oczekujemy, że finalna wersja umowy będzie bardzo korzystna dla obu stron – powiedziała ukraińska minister gospodarki Julia Swyrydenko.
Wcześniejsze wycieki do mediów sugerowały, że Ukraina miałaby przekazać 50% przyszłych dochodów z państwowych złóż surowców mineralnych, ropy i gazu do wspomnianego funduszu. Jednak obecna wersja dokumentu nie potwierdza tych informacji.
Amerykański sekretarz skarbu Scott Bessent stwierdził, że obecne porozumienie jest w dużej mierze zgodne z wcześniejszymi ustaleniami. Wskazał, że finalny dokument może liczyć około 80 stron.
Kiedy umowa zostanie podpisana? Strony deklarują chęć zakończenia negocjacji do 26 kwietnia, choć Trump wyraził nadzieję na szybsze podpisanie – już 24 kwietnia. Wcześniejsza próba finalizacji porozumienia w lutym zakończyła się niepowodzeniem po gwałtownej wymianie zdań między przywódcami.
Ukraina posiada znaczące złoża surowców strategicznych, w tym około 5% światowych zasobów tzw. surowców krytycznych. Wśród nich wymienia się m.in. grafit (19 mln ton potwierdzonych złóż), tytan i lit. Część tych zasobów znajduje się jednak na terytoriach okupowanych przez Rosję, których wartość szacuje się na 350 mld dolarów.
Eksperci zwracają uwagę na wyzwania związane z eksploatacją tych złóż, w tym problem niewybuchów i min na około 25% terytorium kraju. Jak podkreśla ekonomista Tymofij Miłowanow, wydobycie tych surowców wymagać będzie czasu i znacznych inwestycji.
Reakcja Rosji na planowane porozumienie była dość zdystansowana. Władimir Putin stwierdził, że Rosja dysponuje znacznie większymi zasobami surowców niż Ukraina i jest otwarta na współpracę z zagranicznymi partnerami, także na "nowych terytoriach" – jak określa okupowane regiony Ukrainy.
